خرمشهر، شهر مردم غیور و شهیدپرور، شهر استقامت، یکی از زیباترین شهرهای جنوبی استان خوزستان است که مساحتی برابر با ۲۳ کیلومترمربع دارد. خرمشهر به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی خلیج‌فارس از موقعیت سیاسی مهمی برخوردار است و این شهر درواقع انتهایی‌ترین نقطه استان خوزستان است.

بندر خرمشهر در جنگ جهانی دوم نقش بسیار مهمی ایفا کرد و در پیروزی متفقین یکی از عوامل مؤثر بود. خرمشهر پس از ۸ سال جنگ تحمیلی به‌شدت تخریب شد و متأسفانه هنوز هم پس از گذشت چندین سال هنوز هم ویرانی‌های جنگ در این شهر زیبا دیده می‌شود و سایه خرابی از سر شهر کنده نشده است.

در این مطلب به سراغ حقایق جالب درباره شهر خرمشهر رفته‌ایم، با ما همراه باشید تا این شهر زیبا را بهتر بشناسید:

۱. قدمت خرمشهر، به دوران پادشاهی میشان بازمی‌گردد. اسکندر مقدونی به این شهر حمله کرد و آن را با خاک یکسان کرد. البته عده‌ای هم بر این باور هستند این حکومت به‌مرورزمان از بین رفت.

۲. پس از ویرانی شهر قبلی، آبادی با نام «بیان»، نزدیک به خرمشهر امروزی، بنا شد. نام بیان که نام بسیار قدیمی این شهر می باشد ازرودخانه ای به همین نام كه به آن نهر بیان می گفتند گرفته شده وبعد‌ها نام این شهررا به محمره تغییر دادند.

۳. محمره به معنی سرخ و علت نام گذاری این شهر به محمره، وجود آب رودخانه كارون است كه به همراه خود رسوبات رُسی آورده لذا به نظر می رسد كه آب آن سرخ است. نام محمره را تغییر یافته ماء حمره یعنی آب سرخ نیز می دانند.

۴. از سال ۱۳۱۶ نام این شهر از محمره به خرمشهر تغییر یافت. خرمشهر از دو جزء خرم و شهر تشكیل می‌شود كه حاكی از آبادی شهر و سر سبزی آن است. علت نام گذاری این شهر به خرمشهر (ضمن زیبایی‌آن) به خاطر نخلستان‌های اطراف آن است كه چهره شهر را سبز نگه داشته و باعث تغییر نام این شهر از محمره به خرمشهر شد.

۵. این شهر در منتهی اليه جنوب غربی ايران و در استان خوزستان حاشيه خليج فارس بين دو رودخانه كارون و اروند رود قرار دارد. 

۶. خرمشهر اولین و بزرگ‌ترین بندر ایران و خاورمیانه قبل از وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بوده و هم اکنون دومین بندر حمل کانتینری بعد از بندر شهید رجائی با ۱۳ اسکله حمل و تخلیه بار است.

۷. خرمشهر در دوران حکومت شیخ‌های بنی کعب، شهری مهجور بود ولی در سال ۱۲۳۵ هجری برجی به دور شهر کشیدند و از این تاریخ به بعد خرمشهر پیشرفت چشمگیری کرد.

۸. در سال‌های ۱۲۳۵ هجری، خرمشهر به‌عنوان یک بندر مهم تجاری در منطقه شناخته می‌شد و در جریان حمله عثمانی، به یک بندر آزاد تبدیل شد.

۹. بندر خرمشهر موقعیت بسیار مهم و حساسی داشت و عثمانیان به دلیل قرارگیری این بندر، در کنار بندر بصره، خسارت‌های زیادی متحمل می‌شدند، به همین دلیل در سال ۱۲۳۵ هجری، «علی‌رضا پاشا» حاکم بغداد به خرمشهر حمله کرد و این شهر را غارت کرد.

۱۰. راولنسون در سفرنامه‌اش به عظمت بندر خرمشهر اشاره می‌کند و در خاطره‌ای می‌گوید زمانی که در بندر بصره فقط شش کشتی وجود داشت، در بندر خرمشهر ۲۵ کشتی اقیانوس‌پیما لنگرانداخته بودند.

۱۱. دولت عثمانی همواره درصدد توطئه‌چینی برای از بین بردن موقعیت خوب بندر خرمشهر بود، در سال ۱۲۵۴ دوباره به خرمشهر حمله کرد و این بار شهر را با خاک یکسان کرد.

۱۲. سرانجام، «امیرکبیر» صدراعظم‌ کاردان ناصرالدین‌شاه، برای دفع حملات عثمانی، سپاه مرزبانی قدرتمندی را در خرمشهر گماشت و «محمدخان بن جابر خان» فرمانده سپاه شد.

۱۳. اولین اسکله خرمشهر در سال ۱۳۰۸، به بهره‌برداری رسید. در طول جنگ جهانی دوم، شش اسکله دیگر در بندر خرمشهر ساخته شد.

۱۴. یکی از این اسکله‌های بتنی،۳۶۰ متر طول و ۳۲ متر عرض داشت که بعد از جنگ جهانی دوم ساخته شد.

۱۵. همان‌طور که می‌دانید، خرمشهر یکی از اهداف اصلی جنگ ایران و عراق بود و این شهر بعد از ۵۷۸ روز اشغال، در سوم خرداد سال ۱۳۶۱ آزاد شد.

۱۶.در ابتدا محمد جهان آرا  به فرماندهی سپاه خرمشهر منصوب شد و در این سمت، بسیاری از توطئه‌هایی را که بر ضد نظام اسلامی طراحی می شد، خنثی کرد و در این راه به شهادت رسید.

۱۷. عملیات آزادسازی خرمشهر، به فرماندهی ارتش «علی صیاد شیرازی» و همراهی سپاه انجام شد و این آزادسازی، بازتابی جهانی داشت.

۱۸. با آزاد شدن خرمشهر، بیشتر زمین‌های اشغال‌شده از سمت عراق، پس گرفته شد.

۱۹. در عملیات بیت‌المقدس، آزادسازی خرمشهر،۱۶ هزار نیروی عراقی و ۳۰ نفر رزمنده ایرانی کشته و زخمی شدند و ۱۹ هزار عراقی هم به اسارت ایرانیان درآمدند.

۲۰. پس از فتح خرمشهر، عراق عملاً نیمی از توان نظامی‌اش را ازدست‌داده بود و نظر رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت‌الله خمینی (ره)، بر اتمام جنگ بود. ولی فرماندهانی نظیر محسن رضایی بر این باور بودند که برای دریافت غرامت باید تا کنار اروندرود پیش برویم.

عکس از علیرضا فهیمی

۲۱. مسجد جامع خرمشهر، یکی از قدیمی‌ترین مراکز اصلی شهر است که در بعد از جنگ ایران و عراق به‌صورت کامل تخریب شد و از نوساخته شد.

۲۲. دیوارنگاره‌های ناصر پلنگی در دوران جنگ ایران و عراق بر دیوارهای مسجد جامع خرمشهر، نقاشی شده و از یادگارهای این جنگ هستند. این دیوارنگاره‌ها بعد از پایان جنگ و توسط خود این هنرمند بازسازی شدند.

۲۳. مسجد جامع خرمشهر یکی از تنها ساختمان‌هایی بود که بعد از فتح خرمشهر، نیمه سالم باقی‌مانده بود و اکنون نیز جزو بناهایی است که در جریان مرمت آن تمامی مکان‌هایی که توسط تیر سوراخ شده‌اندبه همان صورت باقی‌نگه داشته شده‌اند.

۲۴.  این مسجد در زمان مقاومت قبل از اشغال مرکز فرماندهی و تدارکات و گردهمایی رزمندگان بود و به همین دلیل لقب نماد مقاومت را به خود گرفت.

۲۵. در مقابل مسجد جامع خرمشهر، بازارچه بزرگی وجود دارد که صنف‌های مختلف در آن به کسب‌وکار مشغول هستند.